Η ΣΤΗΛΗ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ ›Του Στέφανου Κασσελάκη*
Τις τελευταίες µέρες ακούµε πολλά για τη µεταρρύθµιση στην Παιδεία, το άρθρο 16 του Συντάγ µατος, τις διαδηλώσεις έξω από τη Βουλή, τα παράπονα των καθηγη τών, τις καταλήψεις των µαθητών, την αγανάκτηση των γονέων και τον πολυσυζητηµένο νόµο-πλαίσιο της Υπουργού Παιδείας.
Για εµάς, τους νέους Ελληνες της Αµερικής, όταν µιλάµε στο τηλέφωνο και πλέον πιο συχνά στο ›ιαδύκτιο µε τους φίλους µας φοιτητές από την πατρίδα, ακούµε µε προσοχή όσα λέγονται και όσα προτείνονται.
Παρ’ όλα αυτά, εµείς δεν µπορούµε να κατανοήσουµε την κατάσταση σε όλη την έκτασή της καθώς όσα ακούµε µας φαίνονται πρωτόγνωρα, αν όχι παλαιοµοδίτικα.
Οπως και οι συνοµήλικοί µας στην Ελλάδα, πολλοί από εµάς φοιτούµε σε κρατικά πανεπιστή-µια αλλά η εµπειρία µας είναι εντελώς διαφορετική.
Κατ’ αρχήν πληρώνουµε δίδακτρα, κάτι που στην Ελλάδα θα ήταν απόπειρα αυτοκτονίας για οποιαδήποτε παράταξη θα το πρότεινε. Ο ελληνικός λαός θα απέρριπτε µία τέτοια πρόταση θεωρώντας την κατάργηση της δηµόσιας Παιδείας και ως καπιταλισµό στην εκπαίδευση. Οι διαδηλώσεις θα ήταν εντονότατες και ο διάλογος ανύπαρκτος.
Εξαιτίας όµως αυτών των διδάκτρων τα πανεπιστήµια µας στην Αµερική έχουν πολύ καλές εγκαταστάσεις. Οι αίθουσες είναι εξοπλισµένες µε προβολείς και υπολογιστές ενώ τα γυµναστήρια και τα γήπεδα διατηρούνται σε άψογη κατάσταση. Εν αντιθέσει, στην Ελλάδα, ούτε ανανεωµένες αίθουσες, ούτε γήπεδα υπάρχουν, αν και πολλοί θα έλεγαν ότι οι καταλήψεις έχουν κάνει τις αίθουσες να ταυτίζονται µε τα γήπεδα.
Η µεγάλη διαφορά παρ’ όλα αυτά έγκειται στο ότι στην Αµερική υπάρχει υπερηφάνεια -School Pride- στην καρδιά του κάθε φοιτητή για το πανεπιστήµιό του. Η παράδοση του κάθε σχολείου, η αγωνία για το πώς θα τα πάει η οµάδα του αµερικάνικου ποδοσφαίρου, οι «παιάνες» που τραγουδάµε στα στάδια για να αποθαρρύνουµε την αντίπαλη οµάδα, τα πρόσωπά µας βαµµένα στα χρώµατα της σηµαίας του πανεπιστηµίου και τέλος οι απόφοιτοι που γυρίζουν γιατί τους λείπει αυτή η ατµόσφαιρα - όλα αυτά δηµιουργούν ανεξίτηλες αναµνήσεις. Είναι λοιπόν σύµπτωση που οι απόφοιτοι - Alumni- δεκαετίες αργότερα θυ-µούνται τα φοιτητικά τους χρόνια µε αγάπη και υποστηρίζουν το σχολείο τους µε δωρεές;
Για εµάς στην Αµερική αυτές οι εικόνες που περιέγραψα δεν είναι τίποτα άλλο παρά το status quo, η νοοτροπία µε την οποία µεγαλώνουµε, η καθηµερινότητά µας. Στην Ελλάδα, ο όρος «Απόφοιτοι» δεν έχει καθόλου συναισθηµατική αξία και συνεπώς δεν έχει και οικονοµική αξία για τα πανεπιστήµια.
Αλλά το θέµα δεν είναι µόνο το ότι οι αίθουσες των ελληνικών πανεπιστηµίων έχουν χαραγµένα θρανία και ξύλινα καθίσµατα.
Το θέµα είναι ότι δεν υπάρχει campus, δεν υπάρχει χώρος ο οποίος είναι από τους φοιτητές για τους φοιτητές, µε σκοπό να περνούν τη µέρα τους µέσα σε αυτόν. Τα πανεπιστήµια είναι απλώς κτίρια µέσα σε µία πόλη και στις περισσότερες περιπτώσεις ούτε καν βρίσκονται το ένα κοντά στο άλλο.
Θυµάµαι πριν από µερικά χρόνια µια εκποµπή της «Νέας Ελληνικής Τηλεόρασης» («ΝΕΤ») ενός γνωστού δηµοσιογράφου, η οποία είχε πραγµατοποιήσει µία ενδιαφέρουσα έρευνα.
Είχε δώσει σε διαφορετικές οµάδες ανθρώπων ονόµατα γνωστών πολιτικών. Μία από αυτές τις οµάδες ήταν µαθητές ενός Λυκείου, οι οποίοι έπρεπε να εκφράσουν γνώµη, µεταξύ άλλων, για τον Γιώργο Παπανδρέου.
Το επίθετο το οποίο ειπώθηκε πιο συχνά από όλα τα άλλα ήταν «αµερικανοσπουδαγµένος». Αυτό το επίθετο φέρει µία διττή έννοια. Από τη µία εκφράζει έναν φθόνο για οποιονδήποτε πηγαίνει στις Ηνωµένες Πολιτείες για την εκπαίδευση του. Από την άλλη, αυτή η ζήλια αποτελεί έµµεση αποδοχή του ότι η αµερικανική Παιδεία είναι µακράν καλύτερη της ελληνικής.
Γι’ αυτόν το λόγο, όποιος πολιτικός αποφασίσει να δανειστεί στοιχεία από την αµερικανική πραγµατικότητα θα πρέπει να είναι προσεκτικός και θα πρέπει να δώσει ένα γνήσιο ελληνικό χαρακτήρα στις «µεταρρυθµίσεις» του, ώστε να µην παρεξηγηθεί ως «αµερικανοσπουδαγµένος».
Αλλά τι είναι πλέον τόσο αµερικάνικο µε την ιδέα ότι τα ελληνικά πανεπιστήµια χρειάζονται καλύτερες εγκαταστάσεις και ότι οι απόφοιτοι πρέπει να έχουν υπερηφάνεια για τη σχολή τους; Αρνείται κανείς ότι όσα ιδιωτικά πανεπιστή-µια ιδρυθούν µετά την αναθεώρηση του άρθρου 16 θα δώσουν τεράστια έµφαση στις εγκαταστάσεις τους;
Γιατί µιλάµε για αποκέντρωση από την Αθήνα όταν δεν χτίζουµε νέα κτίρια και γήπεδα εκεί που έχουµε χώρο, δηλαδή στην επαρχία;
Οχι, δεν είναι η έλλειψη υπερηφάνειας εκ µέρους των φοιτητών. Είναι το ότι αυτή η υπερηφάνεια ανήκει στις κοµµατικές παρατάξεις των φοιτητών, το ότι αυτή η υπερηφάνεια ανήκει σε ένα αναχρονιστικό άσυλο. Είναι ένα πράγµα να προτείνεις κάτι, είναι άλλο να προσπαθείς να αλλάξεις νοοτροπίες του παρελθόντος, το status quo.
* Ο Στέφανος Κασσελάκης είναι φοιτητής στο πρόγραµµα Huntsman του University of Pennsylvania της Φιλαδέλφειας. Σπουδάζει Χρηµατοοικονοµικά και ›ιοίκηση Επιχειρήσεων στο Wharton School of Business και ›ιεθνείς και Πολιτικές Επιστήµες στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστη-µών του Πανεπιστηµίου.
Ε-mail:stefanos@wharton.upenn.edu