ActivePaper Archive Hμουσικήπαράδοσηαπότον17οέωςτον20όαιώνακαιοιπρώτεςηχογραφήσεις - ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ - The National Herald - National Heritage, 7/11/2013

H μουσική παράδοση από τον 17ο έως τον 20ό αιώνα και οι πρώτες ηχογραφήσεις

Picture
Picture
Picture
Picture

Πάνω, Ελληνες οργανοπαίχτες στο καφενείο «Open Heart» στο Σολτ Λέικ Σίτι των ΗΠΑ, γύρω στο 1920. Ορθιος, ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού Μανώλης Κατσανέβας. Κάτω αριστερά, ο μάστορας της Νέας Υόρκης, Θεόδωρος Καραμπάς, το 1910 περίπου. Επίσης το εξώφυλλο του βιβλίου.

Συνέχεια από τη σελίδα 1

των, καθώς επίσης με πλούσιο υλικό από παλιές φωτογραφίες, γκραβούρες και πίνακες ζωγραφικής, καθώς και από αρχεία αμερικανικών δισκογραφικών εταιρειών, όπου έγιναν οι πρώτες ελληνικές ηχογραφήσεις.

Διαπραγματεύεται την ιστορία της αρχαίας ελληνικής παρτιτούρας με το τρίχορδο που πέρασε στο Βυζάντιο, μετά στα χέρια των επαναστατών, μέχρι το σύγχρονο τρίχορδο μπουζούκι που φτιάχθηκε πρώτα στην Πελοπόννησο, για να περάσει σε όλη την Ελλάδα.

Το βιβλίο έχει πάρα πολλές πληροφορίες, για τις οποίες βασίστηκε κυρίως σε ιστορικές αναφορές Ελλήνων αγωνιστών της Επανάστασης, σε αναλυτικές περιγραφές ξένων περιηγητών και σε καταγραφές διαφόρων ερευνητών.

Στα κείμενα του βιβλίου συμπεριλαμβάνεται επίσης η σημαντική εργασία του οργανοποιού Μιχάλη Μουντάκη πάνω στα όργανα της οικογένειας του ταμπουρά που ανήκαν στον θρυλικό Γιοβάν Τσαούς και τα οποία είχε ο ίδιος την ευκαιρία να εξετάσει από κοντά και να καταγράψει πληροφορίες και πολύτιμα συμπεράσματα.

Μάλιστα, όπως γράφει, η πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού στην ιστορία της δισκογραφίας έγινε από αιχμαλώτους πολέμου σε γερμανικό στρατόπεδο των αρχών του αιώνα. Η πρώτη ηχογράφηση με μπουζούκι σε ελληνικό έδαφος έγινε το 1931 από τον πρώτο επαγγελματία του είδους Θανάση Μανέτα από την Τρίπολη.

Γενικά η έρευνα του κ. Κουρούση δείχνει την Πελοπόννησο ως «πατρίδα» του οργάνου σε επίπεδο χρήσης. Εκεί φτιάχθηκε το σύγχρονο μπουζούκι τον 19ο αιώνα και εκεί έγινε η πρώτη δισκογράφηση. Αλλωστε στην Πελοπόννησο γνωρίζουμε ότι υπήρξε ευρεία χρήση των ταμπουράδων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και μετά.

Παράλληλα, μέσω συνεργατών έκανε μεγάλη έρευνα στις δισκογραφικές εταιρείες στις ΗΠΑ, όπου πέρασε ένα Γολγοθά για να προμηθευτεί τις αρχικές ηχογραφήσεις. Οπως είπε στον «Ε.Κ.», πληροφορήθηκε γι’ αυτές το 1994 από τον κατάλογο του μουσικολόγου Ρίτσαρντ Σπόρτσγουντ. Σ’ αυτό τον κατάλογο υπήρχαν όλες οι ηχογραφήσεις όλων των χωρών που είχαν γίνει στις ΗΠΑ.

Ετσι ξεκίνησε μία μακρόχρονη προσπάθεια να πάρει τις άδειες, να πληρώσει τα δικαιώματα και μάλιστα έχει μαζέψει τόσο υλικό που θα υπάρχει και συνέχεια. Η προαναφερθείσα έκδοση πάντως «Από τον Ταμπουρά στο Μπουζούκι» συνοδεύεται από ηχητικό CD δεκαοκτώ ηχογραφημάτων μεταξύ του 1926-1932. Πρόκειται για εξαιρετικά σπάνιο υλικό και σε άριστη ηχητική κατάσταση, αν αναλογιστεί κανείς την παλαιότητά του. Το υλικό προέρχεται ως επί το πλείστον από πρωτότυπες μήτρες των αμερικάνικων εταιρειών «Victor» και «Columbia», αλλά και από εξαιρετικής κατάστασης δίσκους 78 στροφών, απογόνων των εκείνων μουσικών ομογενών.

Οπως εξηγεί ο κ. Κουρούσης, για πρώτη φορά, για τα ελληνικά δεδομένα της δισκογραφίας, κυκλοφορούν εννιά ηχογραφήσεις της πρώιμης εποχής του γραμμοφώνου, οι οποίες είχαν απορριφθεί από τους τότε υπευθύνους παραγωγής των εταιρειών ως μη εμπορικές ή ως «κακές» μουσικές εκτελέσεις! Παρέμεναν ακυκλοφόρητες μέχρι την παρούσα πρώτη έκδοσή τους και ογδόντα τέσσερα χρόνια μετά την ημερομηνία ηχογράφησης τους δημοσιεύονται για πρώτη φορά έχοντας ίσως το σημαντικότερο ενδιαφέρον.

Μερικοί από τους πρωτοπόρους του οργάνου περιλαμβάνονται στον δίσκο όπως ο Κων/νος Κοκοτής παίζοντας στην πρώτη ιστορικής σημασίας ηχογράφηση με ταμπουρά-μπουζούκι το 1926 δημοτικά τραγούδια της Πελοποννήσου, ο σπουδαίος Χιώτης μουσικός του μπάντζο, Παναγιώτης Τσώρος και ο Τριπολιτσιώτης μπουζουξής της Αθηναϊκής Σχολής Θανάσης Μανέτας.

Μετά γράφεται το 1931 το «Μινόρε του Τεκέ» του Χαλκιά που έκανε τεράστια επιτυχία οπότε και οι δισκογραφικές αποφάσισαν να βάλουν μπουζούκι σε ηχογραφήσεις δίσκων γραμμοφώνων.

Περίοπτη θέση κατέχει όμως ο μεγάλος Σαμιώτης μπουζουξής Μανώλης Καραπιπέρης, του οποίου παρουσιάζεται για πρώτη φορά το πλήρες ηχογραφημένο έργο. Οι διπλές εκτελέσεις των τραγουδιών από τον Καραπιπέρη που εμπεριέχονται ηχογραφήθηκαν την ίδια ημέρα με διαφορά μόλις λίγων λεπτών μεταξύ τους, αποτελούν μια πιο από τις πιο σημαντικές μαρτυρίες για την τέχνη του λαϊκού αυτοσχεδιασμού, τόσο στο εκτελεστικό όσο και στο στιχουργικό μέρος.

Αυτά μπορεί να ακούγονται άγνωστα ως ονόματα, αλλά είναι αυτοί που έβαλαν τις βάσεις, δημιούργησαν τον τρόπο περάσματος από την παραδοσιακή μουσική στο ρεμπέτικο, για να έρθει ο Μάρκος Βαμβακάρης να ισοπεδώσει τα πάντα με το πέρασμά του. Ετσι άνοιξε ο δρόμος για το λαϊκό τραγούδι, με πρώτο τον Βασίλη Τσιτσάνη, που ξέφυγε σιγά σιγά από το περιθώριο και έγινε το αγαπημένο είδος μουσικής όλων των τάξεων στην Ελλάδα.

Το βιβλίο είναι όντως μία δουλειά για την οποία ο γνωστός συλλέκτης και παραγωγός δίσκων του ρεμπέτικου, ο Charles Howard, χαρακτήρισε την έκδοση αυτή ως την «πιο σημαντική έκδοση για το ρεμπέτικο των τελευταίων χρόνων».

Ετσι μέσω της ιστοσελίδας «Orpheum Phonograph» θα μπορεί όποιος θέλει να παραγγέλνει το βιβλίο είτε στα Ελληνικά, είτε στα Αγγλικά.